नाशिक हे धार्मिक, ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिकदृष्ट्या संपन्न शहर आहे. येथे अनेक प्राचीन मंदिरे असून, सोमेश्वर मंदिर हे त्यापैकी एक अत्यंत महत्त्वाचे आणि प्रसिद्ध शिवमंदिर आहे. गोदावरी नदीच्या काठावर वसलेले हे मंदिर निसर्गरम्य वातावरण आणि धार्मिक महत्त्वासाठी ओळखले जाते.
मंदिराचा इतिहास
सोमेश्वर मंदिराचे अस्तित्व प्राचीन काळापासून आहे. असे मानले जाते की, हे मंदिर यादवकालीन असून, त्याचा उल्लेख अनेक पौराणिक ग्रंथांमध्ये सापडतो. मंदिराच्या इतिहासाबाबत ठोस लिखित माहिती नसली तरी स्थानिकांच्या मते, हे मंदिर हजारो वर्षांपासून अस्तित्वात आहे आणि येथे सतत शिवोपासना केली जाते. सोमेश्वर हे भगवान शिवाचे एक रूप आहे. “सोम” म्हणजे चंद्र आणि “ईश्वर” म्हणजे देव. अशी मान्यता आहे की, चंद्राने आपल्या शापमुक्तीसाठी येथे भगवान शंकराची पूजा केली होती, त्यामुळे या ठिकाणाला ‘सोमेश्वर’ हे नाव मिळाले.
वास्तुकला आणि मंदिराची रचना
सोमेश्वर मंदिर हे प्राचीन भारतीय मंदिर स्थापत्यशैलीचे उत्तम उदाहरण आहे. हे मंदिर दगडी बांधकाम असलेले असून, त्यावर सुंदर कोरीव नक्षीकाम पाहायला मिळते. मंदिराच्या मुख्य गाभाऱ्यात भगवान शिवाची शिवलिंग रूपातील मूर्ती प्रतिष्ठापित आहे. मंदिराच्या परिसरातच भगवान विष्णू आणि देवी लक्ष्मीची मंदिरे आहेत. तसेच, येथे एक प्राचीन नंदीची मूर्ती आहे, जी अतिशय आकर्षक आणि भक्तांच्या श्रद्धेचे केंद्र आहे. मंदिराच्या जवळून गोदावरी नदीचा प्रवाह जात असल्याने हे ठिकाण अत्यंत शांत, निसर्गरम्य आणि पवित्र वाटते. भक्तगण येथे स्नान करून भगवान शिवाची पूजा करतात.
धार्मिक महत्त्व आणि श्रद्धा
सोमेश्वर मंदिर हे नाशिकमधील पंचवटी परिसरातील महत्त्वाचे शिवमंदिर आहे. येथे महादेवाचे दर्शन घेण्यासाठी वर्षभर भाविकांची गर्दी असते.
असे मानले जाते की, या मंदिरात भक्तिभावाने प्रार्थना केल्यास सर्व संकटांचे निवारण होते आणि पापक्षालन होते. महादेवाचे आशीर्वाद मिळण्यासाठी अनेक शिवभक्त येथे रुद्राभिषेक, महापूजा आणि पार्थिव शिवलिंग पूजा करतात.
मुख्य सण आणि उत्सव
- महाशिवरात्री – या दिवशी मंदिरात मोठ्या प्रमाणावर भक्तगण महादेवाची पूजा करतात आणि रात्रभर जागरण होते.
- श्रावण महिना – संपूर्ण श्रावण महिन्यात येथे शिवभक्त मोठ्या संख्येने येतात आणि भगवान शिवाला जल अर्पण करतात.
- कार्तिक महिन्यातील सोमवार – विशेष पूजा आणि अभिषेक विधी होतात.
- नवरात्र आणि शिवरात्र महोत्सव – मंदिरात विशेष आरत्या आणि पूजाअर्चा केल्या जातात.
सोमेश्वर मंदिराचा निसर्गरम्य परिसर
सोमेश्वर मंदिराच्या परिसरात प्रसिद्ध सोमेश्वर धबधबा आणि बाग आहे. पावसाळ्यात हा धबधबा अत्यंत सुंदर दिसतो आणि येथे पर्यटकांची गर्दी होते. मंदिराच्या शांत वातावरणामुळे येथे ध्यान आणि साधनेसाठी अनेक भक्तगण येतात.
मंदिराला भेट देण्याचे सर्वोत्तम दिवस आणि वेळ
सकाळी ५:३० ते रात्री ८:३० – मंदिर दर्शनासाठी खुले असते.
महाशिवरात्री, श्रावण सोमवार आणि दिवाळीत मंदिरात विशेष गर्दी असते.
सकाळी आणि संध्याकाळी मंदिराच्या आरतीत सहभागी झाल्यास भक्तांना अधिक सकारात्मक ऊर्जा मिळते.
निष्कर्ष
सोमेश्वर मंदिर हे नाशिकमधील सर्वात महत्त्वाचे आणि पवित्र स्थळ आहे. येथे आल्यानंतर भक्तांना शांती, भक्ती आणि आध्यात्मिक ऊर्जा मिळते. गोदावरीच्या किनाऱ्यावर वसलेले हे मंदिर निसर्गसौंदर्य आणि धार्मिक श्रद्धेचा उत्तम संगम आहे.
टीप:
तुम्हाला वरील माहिती मध्ये काही करेक्शन करण्याची गरज आहे असे वाटत असल्यास, आम्हाला nashikarinfo@gmail.com या ईमेल वर मेल करा. धन्यवाद.