नाशिकच्या तपोवन परिसरात उभारलेले प्रभू श्रीराम शिल्प हे महाराष्ट्रातील एक भव्य आणि धार्मिकदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण स्मारक आहे. हे शिल्प नाशिकच्या सांस्कृतिक आणि आध्यात्मिक वारशाचे प्रतीक मानले जाते.
ऐतिहासिक पार्श्वभूमी
तपोवन हे रामायण काळातील एक महत्त्वाचे स्थान आहे. प्रभू श्रीराम, सीता माता आणि लक्ष्मण यांनी वनवासाच्या काळात येथे काही काळ वास्तव्य केले होते. या परिसरात शूर्पणखेचे नाक कापल्याचा प्रसंग घडल्याचेही सांगितले जाते. तसेच, गोदावरी आणि कपिला नद्यांचा संगमही याच ठिकाणी आहे, ज्यामुळे या स्थळाचे धार्मिक महत्त्व अधिक वाढते.
शिल्पाची वैशिष्ट्ये
भगवान श्रीरामाची महाराष्ट्रातील सर्वात उंच मूर्ती नाशिक जिल्ह्यातील तपोवन येथे असून ती ७० फूट उंच आहे. या शिल्पाचा अनावरण सोहळा इस्कॉनचे श्री गौरांग प्रभुजी आणि इतर मान्यवरांच्या शुभहस्ते १२ ऑक्टोबर २०२४ रोजी संपन्न झाला. नाशिक पूर्व विधानसभेचे आमदार श्री राहुलजी उत्तमराव ढिकले, यांच्या संकल्पनेतून ही भव्य मूर्ती साकारण्यात आली आहे.
उंची आणि रचना:
हे शिल्प सुमारे ७० फूट उंच आहे. या शिल्पाचे बांधकाम फायबर-रीइन्फोर्स्ड पॉलिमर या आधुनिक साहित्याचा वापर करून करण्यात आले आहे, ज्यामुळे ते टिकाऊ आणि हवामान प्रतिरोधक आहे. शिल्पाची रचना पारंपरिक भारतीय स्थापत्यशैलीत असून, त्यावर कोरीव काम केलेले आहे. शिल्पात प्रभू श्रीराम धनुष्यबाणासह उभे आहेत, ज्यामुळे त्यांची वीरता आणि करुणा यांचे प्रतीकत्व दर्शविले जाते. शिल्पाच्या सभोवतालचा परिसर सुंदर उद्यानाने सजवलेला आहे, ज्यामध्ये फुलझाडे, पायवाटा आणि विश्रांतीसाठी जागा उपलब्ध आहे. या परिसरात रामायणातील विविध प्रसंगांचे चित्रण करणारे भित्तिचित्रे आणि शिल्पेही आहेत.
स्थान आणि प्रवेश
प्रभू श्रीराम शिल्प नाशिक शहरातील तपोवन परिसरात स्थित आहे. नाशिक रोड रेल्वे स्थानकापासून हे ठिकाण सुमारे १० किलोमीटर अंतरावर आहे. शहरातील विविध भागांमधून येथे पोहोचण्यासाठी सार्वजनिक वाहतूक सेवा उपलब्ध आहे.
धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व
नाशिकच्या भूमीला प्रभू श्रीराम, लक्ष्मण आणि सीता यांचा पदस्पर्श लागला असल्याचे म्हटले जाते. नाशिक महानगरपालीकेने तपोवन मध्ये ५ एकर जागेत भव्य रामसृष्टी उद्यान निर्माण केलं आहे. तपोवन पंचवटी या भागात रामसृष्टी मध्ये प्रभू श्रीरामाचे देखणे शिल्प उभारण्यात आलं आहे. महाराष्ट्र सरकारच्या पर्यटन विकास मंत्रालयाने या शिल्पासाठी ५ कोटी रुपयांचा निधी मंजूर केला. १० फेब्रुवारी २०२४ रोजी तत्कालीन उपमुख्यमंत्री देवेंद्रजी फडणवीस यांच्या हस्ते या शिल्पाचा भूमिपूजन सोहळा पार पडला होता. हे शिल्प केवळ एक स्थापत्यकला नसून, ते नाशिकच्या धार्मिक आणि सांस्कृतिक जीवनाचा अविभाज्य भाग आहे. प्रभू श्रीरामाच्या जीवनातील विविध प्रसंगांचे चित्रण या परिसरात करण्यात आले आहे, ज्यामुळे भक्तगण आणि पर्यटक यांना अध्यात्मिक अनुभव मिळतो.
पर्यटनदृष्ट्या महत्त्व
प्रभू श्रीराम शिल्प हे नाशिकच्या प्रमुख पर्यटन स्थळांपैकी एक आहे. देश-विदेशातील पर्यटक येथे भेट देतात. शिल्पाच्या सौंदर्यामुळे आणि परिसरातील शांत वातावरणामुळे हे ठिकाण छायाचित्रकार, इतिहासप्रेमी आणि धार्मिक भाविक यांच्यासाठी आकर्षणाचे केंद्र बनले आहे.
निष्कर्ष
प्रभू श्रीराम शिल्प, तपोवन, नाशिक हे एक अद्वितीय धार्मिक आणि सांस्कृतिक स्थळ आहे. या शिल्पाच्या माध्यमातून नाशिकच्या धार्मिक परंपरेचे आणि स्थापत्यशिल्पकलेचे दर्शन घडते. नाशिकला भेट देताना या शिल्पाला अवश्य भेट द्या आणि त्याच्या आध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक वातावरणाचा अनुभव घ्या.
टीप:
तुम्हाला वरील माहिती मध्ये काही करेक्शन करण्याची गरज आहे असे वाटत असल्यास, आम्हाला nashikarinfo@gmail.com या ईमेल वर मेल करा. धन्यवाद.